Denmark - Als persoon en kunst samenvallen
|
(De Standaard Weekend 2-3 augustus 2008) Het aperitief dat in het Luxemburgse dorpje Prouvy wordt geschonken, is een frisse Orval. De vermaarde trappistenabdij is maar enkele kilometers ver en Mark Robbroeckx heeft in zijn atelier altijd wel enkele flessen op temperatuur staan. De Antwerpse kunstenaar, beter bekend onder zijn artiestennaam Denmark, trok zich vijftien jaar geleden terug in dit gehucht in Belgisch Lotharingen, het meest Franse stukje van ons land. Vanuit zijn tuin kijkt hij uit over het zacht glooiende landschap van de Gaume, waar het al een beetje naar de Provence smaakt. 'Zeg nooit Ardennais tegen een Gaumees', corrigeert Denmark ons. 'Dat ligt hier gevoelig. Gaumezen zijn anders, ze zijn zachter en humoristischer. En nog meer op hun gemak dan de Ardennais. Wat vandaag niet moet, kan morgen wel gebeuren.' Het verschil zit volgens Denmark in de ondergrond. In de Ardennen is dat harde schist, in de Gaume gele, zachte kalkrijke zandsteen waaruit veel oude huizen zijn opgetrokken. 'Die steen slorpt de warmte van de zon op. Dat straalt op de mensen af. Door de eeuwen heen heeft die steen zachtere karakters gevormd.' Dat was net wat Denmark zocht in Prouvy: zachtheid, rust en eenvoud. De Antwerpenaar begon zijn artistieke carrière in het begin van de jaren zeventig. Hij bouwt al drie decennia consequent aan een oeuvre waarbij hij gedrukte informatiebronnen - vooral weggesmeten boeken, kranten en tijdschriften - recycleert, versnijdt, plakt en perst tot nieuw beeldend werk. 'Toen ik als jonge kunstenaar naar Parijs ging, waren er maar enkele kunsttijdschriften op de markt, die op een eenvoudige manier informeerden. Vandaag zijn er alleen al over kunst ontelbare tijdschriften die zoveel informatie spuien dat de lezer niet langer zin van onzin kan onderscheiden. De eenvoudige wereld van mijn jeugd is geëvolueerd tot een ongelooflijk complexe maatschappij. Dat geldt voor alle sectoren, van politiek tot kunst. Ook in de kunst is er te veel lawaai. Er zijn honderdduizenden kunstenaars en duizenden curatoren en galeries die met elkaar netwerken om in het juiste magazine te komen. Ik vlucht daarvan weg. Voor mij is kunst net een manier om te overleven in deze overdaad aan informatie.' Dat doet Denmark onder meer door agressieve beelden te maken van gedrukt materiaal, die als metafoor dienen voor al het lawaai om ons heen. Hij toont ons als voorbeeld oude tijdschriften die hij tot brandhout verwerkte. Maar in andere werken zoekt hij net de leegte, of de stilte. Hij ontdoet het archiefmateriaal van zijn gedrukte betekenis, om een tabula rasa te bereiken. In zijn atelier zien we mooie, poëtische assemblages van hout en papier, waaruit de drukke letters zijn verdwenen en het papier weer de rust van het natuurlijke uitstraalt. Kunst als meditatie. ‘Ik zoek de essentie’, zegt Denmark. ‘Met het weinige wil ik terug naar de diepte. Non multa sed multum. Dat is tegelijk een zoektocht naar mezelf. In het lawaai van de media is het moeilijk nog jezelf te kennen. Daarvoor heb ik de onnoemelijke stilte nodig die ik in Prouvy heb gevonden. Hier vallen mijn werk, mijn persoon en de omgeving harmonieus samen.’ Denmarks vrouw Lieve wilde ook rustiger gaan wonen. Door een tentoonstelling in Aarlen leerden ze de streek kennen. De spotprijs voor grond haalde het koppel vijftien jaar geleden definitief naar het verre Luxemburg. Hun dochter was toen vijftien. ‘Voor haar was het op de tanden bijten. Ze moest al haar vriendinnen achterlaten en de rest van haar humaniora in het Frans doen in Virton. Maar men heeft haar daar goed opgevangen. Ze is met glans afgestudeerd. La locomotive, noemde de klas haar, omdat ze zo ijverig was. Heel Vlaams dus. Nu woont ze in Peking. Volgens haar gaf de geslaagde verhuizing naar hier haar de moed om al op haar achttiende in Azië vrijwilligerswerk te gaan doen.’ Denmark is zeer hartelijk ontvangen in de kleine dorpsgemeenschap van 280 mensen. De mensen wisten al snel dat hij zich er permanent zou vestigen en apprecieerden het dat hij lokale aannemers koos om zijn huis te bouwen. ‘En geen Vlaamse aannemers, zoals veel eigenaars van tweede verblijven. De mensen appreciëren ook onze bescheidenheid. We zijn hier gekomen voor de stilte en hebben ons ook op een stille manier geïntegreerd. Dan moet je niet na een week al het hoogste woord willen voeren in het dorpscafé. Ik heb ook niet de behoefte om me te manifesteren als kunstenaar. In Prouvy hoef ik niet op café te gaan op zoek naar de juiste curator voor de juiste tentoonstelling. De keerzijde van de medaille is wel dat ik op vijftien jaar maar drie werken heb verkocht in Wallonië. Dat is een les in nederigheid. Het risico om vergeten te worden op zo’n outpost is reëel.’ Voor de inspiratie is hij niet verhuisd, vertelt Denmark. De streek biedt hem wel de kans tot grote concentratie. Hij denkt langer na en produceert minder. De streek heeft hem ook nieuw materiaal aangereikt, komt vrouw Lieve tussenbeide. ‘Je bent meer met hout gaan werken. Hout van wijnvaten, dat doordrenkt is van de kleur van wijn.’ De Gaume is in dit land de streek die het verst van Brussel verwijderd is. Ook figuurlijk is de politieke crisis ver weg. ‘We hebben in al die jaren nog nooit een nijdige opmerking gekregen omdat we Vlamingen zijn’, vertelt Denmark. ‘Ik weet nochtans goed wat radicalisme is. Elke kunstenaar is radicaal, maar weet dat in kunst te transformeren. In het echte leven leidt radicalisme tot niets. Daarom hoop ik dat ze een oplossing vinden voor de crisis.’ Ik vraag Denmark of de vele kilo’s gedrukt papier die al aan de communautaire crisis zijn besteed geen dankbaar onderwerp voor hem zijn. De artiest heeft al één werk over de politieke situatie gemaakt. ‘Ik heb exemplaren van De Morgen en van Le Soir versneden. Het resultaat waren twee lege vlakken naast elkaar. Absolute leegheid. Dat is wat ik, en de lezer, voelen na al die informatie. We zijn murw. Dat is een algemeen probleem. De overvloed aan zin en onzin creëert meer lethargie en gelatenheid dan wenselijk is. Nochtans zijn we op de wereld om schonere mensen te worden. Dat probeer ik via mijn kunst, en Prouvy helpt me daarbij.’
|